Magazyn Skarpa Warszawska Nr 2 (178) luty 2024

Tom rozpoczynają artykuły z zakresu szeroko rozumianej ekologii kulturowej. To nie przypadek. Cieszyński ośrodek etnologii i antropologii kulturowej zajmuje się tą problematyką od wielu lat, a w ostatnim czasie, na tej podstawie, utworzono na studiach II stopnia nową specjalność. Ekologia to jednak nie wszystko. W tomie są także artykuły, które – co nas szczególnie cieszy – ukierunkowane są na Afrykę. To kontynent, który za sprawą zarówno wyjątkowości, jak i uniwersalności swych problemów skupia na sobie coraz większą uwagę badaczy. Widać to także w naszym czasopiśmie. W części Spojrzenie na Afrykę znajdziecie Państwo, między innymi, informacje o bolączkach edukacji wśród społeczności postpasterskich, konsekwencjach i specyfice globalizacji i konsumeryzmu afrykańskiego, dyskursie kolonialnym i jego współczesnych reminiscencjach czy percepcji czasu. Wszystko to zostało ukazane w oryginalnych pracach badawczych. Numer zamykają teksty, których spinającą klamrą jest typowo antropologiczne spojrzenie (lub, jak kto woli, Antropologiczne konteksty kultury).



/fragment – od redakcji, M. Kurcz, M. Szalbot/

Czasy obecne (po tym, jak estetyka przeżyła nie tylko swój kryzys, ale wedle niektórych również swą śmierć) zdają się szczególnie sprzyjać zadaniu przemyślenia na nowo jej przedmiotu oraz funkcji i pozycji wśród innych nauk z perspektywy kategorii równie wiekowej, co niejasnej i nieusystematyzowanej. Można ochrzcić mianem kategorii transestetycznej, która nie tylko uzgadnia obszar problemowy oraz buduje spójny obraz estetyki współczesnej jako samodzielnej dyscypliny naukowej, lecz wskazuje także drogę wyjścia z impasu, w jakim się ona obecnie znalazła...

Analiza legendy kulturowej sprowadza się do uwzględnienia okoliczności jej powstawania oraz do określenia funkcji, jakie przyjdzie jej pełnić. Za przykład legendy tego rodzaju uznać można Jerzego Kukuczkę – legendę polskiej i światowej himalaistyki. Proces krystalizacji legendy warunkują nie tylko zalety, przymioty i dokonania wybranej jednostki. Niepowtarzalna wiązka cech osobowościowych wystarczy do obwołania człowieka autorytetem, zasada ta jednak nie zawsze sprawdza się w odniesieniu do postaci uznanych za legendarne. Współdecydujące w owym procesie okazuje się bowiem społeczne zapotrzebowanie. Człowiek legenda upodabnia się przez to do wychowawcy – w znaczeniu, jakie słowu temu nadał Janusz Korczak. Gdy pierwszy z nich kształtuje dzieje i jest zarazem przez nie kształtowany, drugi staje się podmiotem i przedmiotem wychowania. Legenda kulturowa to zespół opinii na temat jednostki wyróżniającej się na tle grupy, których popularyzacji sprzyjają media i sztuka – w procesie tym faktografia ma znaczenie drugorzędne. Takie zdefiniowanie legendy kulturowej oznacza, że poza grupami szczególnie zainteresowanymi kreowaniem i szerzeniem tego typu narracji muszą pojawić się odbiorcy skłonni narzucany obraz przyjąć. W ten sposób w legendzie ujawnia się powrót do archaicznego mitu: logos zostaje wyparty przez sugestywność nadawców i wiarę odbiorców. Jest to wiara wbrew faktom i rozsądkowi, na przekór naukowym ustaleniom i namacalnym dowodom.

Rozwijająca się od lat pięćdziesiątych XX wieku perspektywa patrzenia na teksty kultury na podstawie historii idei wydaje się rzucać nowe światło na sam problem baroku i barokowości w poezji XX wieku, szczególnie jeśli weźmie się pod uwagę poezję międzywojenną i wyjątkowe miejsce tej tradycji w wypowiedziach lirycznych. Sposób przedstawiania baroku jako historii idei, mentalnej, światopoglądowej oraz duchowej wspólnoty z religijnym wymiarem spraw najważniejszych człowieka w lirykach dwóch wybranych przeze mnie poetów, Jerzego Lieberta i Wojciecha Bąka, odsłania przyczynę podjęcia takiej interpretacji. Nie moglibyśmy jednak mówić o historii idei, ograniczając się jedynie do twórczości międzywojennej dwóch liryków. Takie spojrzenie prowokuje do zbudowania rozległej paraleli z liryką skamandrycką oraz okołoskamandrycką, jak i kwadrygantów, szczególnie Władysława Sebyły. (Fragment Wstępu)

"(...) Z zainteresowaniem należy odnotować przedsięwzięcie wydania kolejnej publikacji przez Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Jest to monografia pod redakcją dr Heleny Czakowskiej i ks. dr. Mariusza Kucińskiego.Modelowe zainteresowanie interdyscyplinarnej wiedzy w służbie odpowiedzialności za człowieka ukazuje inicjatywa badawczo - odkrywcza w tym zakresie, jaką prezentują autorzy poszczególnych rozdziałów. Treść ich prowadzi do odczytania na nowo zadań pedagogii afirmacji człowieka jako osoby. Publikacja przybliża istotną rolę pedagogiki oraz religii, a także pozwala czytelnikowi dokonać wglądu w wybrane z tego obszaru problemy i zagrożenia we współczesnym świecie. (...)."

Książka traktuje o fenomenie dźwięku w procesie powstawania radiowego reportażu artystycznego. Autorka proponuje nowe spojrzenie na etapy powstawania reportażu radiowego, które ujmuje jako proces zdeterminowany przez świadome użycie tworzywa dźwiękowego (zostaje zaproponowany termin: determinizm tworzywa). Prześledzenie owego procesu pozwala na wyeksponowanie tych cech i wartości reportażu dźwiękowego, których nie odnajdziemy w gatunkach prasowych, telewizyjnych czy filmowych.